X
Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszego serwisu. Jeśli nie chcesz, aby pliki cookies były zapisywane na Twoim dysku,
zmień ustawienia swojej przeglądarki. Więcej na temat naszej polityki prywatności znajdziesz tutaj.
Poleć znajomemu| Forum
drukuj skomentuj artykuďż˝ forum poleďż˝ artykuďż˝ znajomemu A A A

Wyczerpywalność sumy gwarancyjnej w obowiązkowym ubezpieczeniu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

2010-01-11 08:35 poniedziałek
Ewa Kiziewicz
Wprowadzenie obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej miało na celu ochronę interesów osób poszkodowanych poprzez zabezpieczenie tych osób przed skutkami niemożności uzyskania odszkodowania lub świadczenia bezpośrednio od sprawcy szkody, przy czym konieczność taka była szczególnie zauważalna w przypadku szkód powstałych w wyniku wypadków komunikacyjnych, których liczba sukcesywnie wzrastała ze względu na coraz większą liczbę pojazdów. Zapewnienie stałego źródła wypłat ma szczególne znaczenie w przypadku szkód osobowych, w których zachodzi konieczność realizowania stałych świadczeń np. rent, czy też  prowadzenia w sposób ciągły leczenia.   Zdrowie i życie człowieka stanowią dobra najcenniejsze, dlatego też problem wyczerpywania się sumy gwarancyjnej, a tym samym braku dalszej ochrony poszkodowanych nabiera szczególnej wagi. 

Potrzeba wprowadzenia obowiązkowego ubezpieczenia  komunikacyjnego znalazła odbicie w pracach legislacyjnych, w wyniku których uchwalono ustawę z dnia 28 marca 1952 r. o ubezpieczeniach państwowych (Dz.U. Nr 20, poz. 130), która weszła w życie w dniu 29 kwietnia 1952 r. Zawarty w niej przepis art. 5 ust. 1 pkt 6, wprowadził obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z ruchu środków komunikacji. Zgodnie z art. 6 ustawy, Rada Ministrów w drodze rozporządzenia miała określić zakres obowiązkowych ubezpieczeń, zasady i tryb zwalniania niektórych kategorii mienia od obowiązku ubezpieczenia, termin i tryb wprowadzenia w życie obowiązkowych ubezpieczeń, wzajemne prawa i obowiązki ze stosunku ubezpieczenia oraz sposób ustalania taryf i poboru składek ubezpieczeniowych. Jednakże akt wykonawczy, który miał regulować te kwestie nie został wydany.

Ostatecznie obowiązkowe ubezpieczenie OC komunikacyjne zaczęło funkcjonować w oparciu o przepisy ustawy z dnia 2 grudnia 1958 r. o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych (Dz.U. Nr 52, poz. 357)  - w dniu 1 stycznia 1962 r., rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1961 r. w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń następstw nieszczęśliwych wypadków i odpowiedzialności cywilnej z ruchu pojazdów mechanicznych (Dz.U. Nr 55, poz. 311), stosownie do art. 6 ust. 1 powołanej ustawy, został określony zakres obowiązkowych ubezpieczeń, zasady i tryb zwalniania niektórych kategorii mienia od obowiązkowego ubezpieczenia, termin i tryb wprowadzenia w życie obowiązkowych ubezpieczeń, wzajemne prawa i obowiązki ze stosunku ubezpieczenia oraz sposób ustalania taryf i poboru składek ubezpieczeniowych.

Początkowo w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej związanej z posiadaniem pojazdu nie określono górnej granicy odpowiedzialności ubezpieczycieli - funkcjonował jedynie niekorzystny dla poszkodowanych mechanizm, w wyniku którego odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń powstawała dopiero po przekroczeniu określonej przepisami wysokości poniesionej szkody. Notabene ograniczenie to zostało zlikwidowane dopiero z dniem 1 stycznia 2004 r., kiedy to rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów ( Dz.U. Nr 26, poz. 310 z późn. zm.) ograniczające odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń do szkód „które łącznie nie przekraczają 50% najniższego wynagrodzenia pracowników, ustalonego przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej" (§ 13 pkt 5) utraciło moc w wyniku wejścia w życie pakietu ustaw ubezpieczeniowych.

Górny limit odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu ubezpieczeń został wprowadzony z dniem 1 stycznia 1991 r. rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 1990 r.  w sprawie ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 89, poz. 527). Rozporządzenie to było aktem wykonawczym do ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (t.j. z Dz.U. z 1996 r. Nr 11, poz. 62 z późn. zm.) i wprowadziło sumę gwarancyjną w wysokości 7,2 mld zł (przed denominacją) w odniesieniu do jednego zdarzenia (§ 14 ust. 1).

W okresie późniejszym, m.in. ze względu na negatywne skutki inflacji wywołanej przemianami gospodarczymi, dostrzeżono konieczność wzmocnienia pozycji osób poszkodowanych poprzez podwyższenie sumy gwarancyjnej. Dlatego też, rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 r.  w  sprawie  ogólnych  warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej  posiadaczy  pojazdów  mechanicznych  za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz.U.  Nr 96, poz. 475 z późn. zm.), z dniem 1 stycznia 1993 r.  sumę gwarancyjną ustalono na poziomie 11,5 mld zł. w odniesieniu do jednego zdarzenia bez względu na liczbę osób poszkodowanych. W zakresie sumy gwarancyjnej rozporządzenie to było dwukrotnie nowelizowane: pierwsza nowelizacja, która miała wejść w życie  z dniem 1 stycznia 1995 r. wynikała z przeprowadzonej  w kraju denominacji, w wyniku której suma gwarancyjna miała wyrażać się w kwocie 1.500.000 zł. Ostatecznie jednak, z dniem 1 stycznia 1995 r. weszła w życie nowelizacja dokonana rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 1994 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz.U. Nr 134, poz. 700), którym wprowadzona została suma gwarancyjna w wysokości 600.000 ECU w odniesieniu do jednego zdarzenia bez względu na liczbę poszkodowanych osób (począwszy od 1 stycznia 1999 r., na podstawie obowiązującej wówczas ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. prawo dewizowe,   sformułowanie „ecu" zostało zastąpione sformułowaniem „euro").

Od dnia 1 stycznia 2004 r. tj. po wejściu w życie ustawy z dnia 23 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.), zgodnie z art. 36 ustawy, suma gwarancyjna w odniesieniu do szkód na osobie wynosiła 350 tys. euro na każdego poszkodowanego, zaś do szkód  na mieniu 200 tys. euro na jedno zdarzenie bez względu na liczbę poszkodowanych. Począwszy od dnia 1 stycznia 2006 r., ustawą z dnia 8 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych; ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz.U. Nr 167, poz. 1396), suma gwarancyjna podniesiona została w odniesieniu do szkód na osobie do kwoty 1,5 mln euro na jedno zdarzenie bez względu na liczbę osób poszkodowanych, a w odniesieniu do szkód na mieniu 300 tys. euro także na jedno zdarzenie i bez względu na liczbę poszkodowanych - sumy te będą obowiązywały w stosunku do umów zawartych do dnia 10 grudnia 2009 r.

W dniu 11 czerwca 2007 r. weszła w życie kolejna nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Została ona dokonana ustawą z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 102, poz. 691),  na podstawie której  w stosunku do umów zawartych od dnia 11 grudnia 2009 r. do dnia 10 czerwca 2012 r. sumę gwarancyjną w odniesieniu do szkód na osobie ustalono  na kwotę 2,5 mln euro,  zaś w przypadku umów zawartych od dnia 11 czerwca 2012 r. będzie to kwota 5 mln euro. W stosunku do szkód na mieniu sumy gwarancyjne wynosić będą odpowiednio 500 tys. euro i 1 mln euro.


Nowelizacje te były wynikiem konieczności dostosowania przepisów prawa polskiego do wymogów prawa unijnego, choć niezależnie od tego faktu, zdaniem większości przedstawicieli rynku ubezpieczeń, sumy gwarancyjne jako zbyt niskie należało podwyższyć z uwagi na istniejące zagrożenie ich wyczerpywania. Problem ewentualnego wyczerpania sumy gwarancyjnej wyeliminowała Francja, która nie zakreśliła górnej granicy  odpowiedzialności gwarancyjnej zakładów ubezpieczeń. Biorąc pod uwagę istniejące w tym zakresie różnice, w art. 36 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych ustawodawca wprowadził przepis, zgodnie z którym za szkody spowodowane na terytorium państw, których biura narodowe są sygnatariuszami Jednolitego Porozumienia między Biurami Narodowymi - Regulaminu Wewnętrznego, zakład ubezpieczeń odpowiada do wysokości sumy gwarancyjnej określonej przepisami tego państwa nie niższej jednak niż - w przypadku Polski - suma określona w przepisach ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.  Wydaje się, iż zagrożenie wyczerpania się sumy gwarancyjnej rozwiązała także  będąca członkiem systemu Zielonej Karty   Andora, w której wprowadzono sumę gwarancyjną w wysokości 50 mln euro.

Wydaje się także, iż wprowadzone obecnie sumy gwarancyjne - w szczególności te, które będą obowiązywały po 11 grudnia 2009 r. - będą w przyszłości stanowiły należyte zabezpieczenie długoterminowych świadczeń należnych osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych, jednak w chwili obecnej - szczególnie w przypadkach osób, które poniosły szkodę w latach 90-tych - zdarza się, iż ze względu na wyczerpanie się sumy gwarancyjnej osoby te tracą  możliwość dalszego uzyskiwania środków bądź utratą taką są zagrożone. Nadto, w przypadku jednoczesnego braku możliwości uzyskiwania dalszych świadczeń bezpośrednio od sprawcy szkody dochodzi do naruszenia zasady pełnego odszkodowania zawartej w przepisie art. 361 k.c. Zasada ta - choć doznaje pewnych ograniczeń - znajduje także odzwierciedlenie w przepisie art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w odniesieniu do posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz w przepisie art. 50 ust. 1 powołanej ustawy w odniesieniu do ubezpieczenia OC rolników.

Problem wyczerpywalności sumy gwarancyjnej był wielokrotnie analizowany przez przedstawicieli doktryny, praktyków rynku ubezpieczeniowego oraz judykaturę  w kontekście możliwości podwyższenia świadczenia należnego osobie poszkodowanej zarówno na podstawie art. 3581 § 3 k.c., jak i art. 35711 k.c. ustanawia zasadę waloryzacji sądowej i zgodnie z jego brzmieniem w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie. Jednakże w opinii znacznej części przedstawicieli rynku ubezpieczeń niedopuszczalne jest stosowanie tego przepisu w przypadku wyczerpywalności sumy gwarancyjnej. Podkreślają oni, że zgodnie z jego § 1 dotyczy on wyłącznie zobowiązań, których przedmiotem od chwili ich powstania jest suma pieniężna. Uzasadniając swe stanowisko wskazują, iż świadczenia odszkodowawcze, do wypłaty których zobowiązany jest ubezpieczający są zobowiązaniami niepieniężnymi, a zakład ubezpieczeń jedynie zwalnia ubezpieczającego od obowiązku wypłaty odszkodowania. W konsekwencji przepis ten - dotycząc wyłącznie zobowiązań pieniężnych - nie może być stosowany w przypadku odpowiedzialności gwarancyjno - repartycyjnej zakładu ubezpieczeń. Możliwość zastosowania w omawianym przypadku przepisu art. 3581 § 3 k.c. kwestionują nie tylko przedstawiciele nauki, ale także judykatura. Można tu wskazać np. uchwałę SN z dnia 29 grudnia 1994 r. w składzie 7 sędziów (sygn. akt  III CZP 120/94), w której sąd wyraził pogląd, iż w sprawach o świadczenia z obowiązkowego ubezpieczenia, w których określono wysokość sumy gwarancyjnej, przepis art. 3581 § 3 k.c. nie ma zastosowania. k.c. Przepis art. 358

Dostrzegając potrzebę rozwiązania problemu wyczerpywalności sumy gwarancyjnej przeanalizowano także możliwość zastosowania w tym zakresie przepisu art. 3571 k.c., zgodnie z którym jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym. Przedstawiciele doktryny zgodnie podnoszą, iż przepis ten jednak reguluje kwestie związane z umownymi stosunkami zobowiązaniowymi. Z przepisu tego wynika, iż jego zastosowanie uwarunkowane jest zajściem ściśle określonych przesłanek, które w przypadku wyczerpania się sumy gwarancyjnej nie zachodzą. Przede wszystkim wyczerpania się sumy gwarancyjnej nie można oceniać w kategoriach nadzwyczajnej zmiany stosunków, których strony umowy nie mogły przewidzieć w chwili zawierania umowy, jak również tego, iż spełnienie przez dłużnika zobowiązania wiązałoby się z nadmiernymi trudnościami. Nadto, brzmienie powyższego przepisu wskazuje, iż dotyczy on wyłącznie stosunków pomiędzy stronami umowy, osoba zaś poszkodowana stroną umowy nie jest. W konsekwencji nie ma podstaw stosowania tego przepisu w zakresie umowy ubezpieczenia OC. Powołana już wcześniej uchwała  SN z dnia 29 grudnia 1994 r. (sygn. akt III CZP 120/94), kwestionując możliwość zmiany stosunku ubezpieczenia OC na podstawie art. 3581 § 3 k.c.  dopuszcza jednak taką możliwość na podstawie art. 3571 k.c. Sąd bowiem w dalszej części sentencji stwierdził, iż w wyjątkowych przypadkach możliwe jest  zastosowanie art. 3571 k.c. w sprawach o świadczenia z obowiązkowego ubezpieczenia OC w sytuacji wyczerpania sumy gwarancyjnej. Również w uchwale SN z dnia 31 maja 1994 r. (sygn. akt III CZP 74/94) sąd wskazał na taką możliwość. Podobną opinię Sąd Najwyższy wyraził w uchwale z dnia 26 listopada 1991 r. (sygn. akt III CZP 122/91), w której stwierdził, iż w sprawach o odszkodowanie z umowy ubezpieczenia, w której określono górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, dopuszczalne jest stosowanie art. 3571 § 1 k.c. (obecnie art. 3571  k.c) . Stanowisko prezentowane w powyższych orzeczeniach przez  Sąd Najwyższy wzbudziło poważną krytykę wśród przedstawicieli doktryny. Znalazło to odzwierciedlenie m.in.  w   formułowanych przez nich glosach krytycznych (M. Nestorowicz, A. Szpunar, A. Brzozowski, P. Wiśniewski).

Rosnąca liczba szkód komunikacyjnych, będąca następstwem coraz większej liczby pojazdów, a więc i większego zagrożenia, linia orzecznictwa zdecydowanie podkreślająca prawo poszkodowanego do słusznego odszkodowania oraz wymogi wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej, zrodziły konieczność  podwyższenia sum gwarancyjnych, co stało się za sprawą ostatnio przeprowadzonych nowelizacji. Jednak nadal pozostaje aktualny problem wyczerpania sum gwarancyjnych w przypadku umów zawartych w latach 90-tych. Z uwagi na wskazaną przez judykaturę niedopuszczalność stosowania art. 3581 § 3 k.c. w przypadku wyczerpania się sumy gwarancyjnej, jak również kwestionowanie przez znaczny krąg przedstawicieli doktryny stanowiska prezentowanego w większości orzeczeń o dopuszczalności stosowania w tym zakresie art. 3571 k.c.,  należałoby rozważyć ewentualność wprowadzenia uregulowań prawnych, które w takich przypadkach zapewniłyby osobie poszkodowanej możliwość dalszego otrzymywania świadczeń. W opinii niektórych przedstawicieli rynku ubezpieczeń, m.in. dr. Marcina Orlickiego z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, a także Rzecznik Ubezpieczonych, należałoby            przeanalizować omawianą kwestię w kontekście wprowadzenia obowiązku dalszego zaspokajania roszczeń osób poszkodowanych przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, przy czym niezbędne do tego środki  finansowe Fundusz uzyskiwałby od ubezpieczycieli prowadzących sprzedaż ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W przypadku wprowadzenia takiej regulacji bardzo istotne byłoby przeanalizowanie zagadnień związanych z obowiązkiem respektowania zasady lex retro non agit w kontekście zaspokajania roszczeń przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Niektórzy przedstawiciele doktryny, a także przedstawiciele zakładów ubezpieczeń podkreślają istniejący zakaz retroakcji, co ich zdaniem uniemożliwi skorzystanie z dobrodziejstwa nowych regulacji przez osoby poszkodowane w uprzednich okresach.  Jednakże należałoby zwrócić uwagę na  zastosowanie  przepisu sformułowanego przy nowelizacji kodeksu cywilnego, która weszła w życie w dniu 10 sierpnia 2007 r. w zakresie przedawnienia roszczeń. Artykuł 2 ustawy z dnia 16 lutego o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 80, poz. 538)  wprowadził bowiem regulację, iż do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym powstałych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, a według przepisów dotychczasowych w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się przepisy wprowadzone tą nowelizacją. Pomimo istnienia krytycznych ocen uchwalonego przepisu, należy jednak wskazać przepis art. 3 k.c., zgodnie z którym ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu, co świadczy o tym, iż ustawodawca przewidział sytuacje wymagające odrębnych rozwiązań.

Zastosowanie w nowelizacji kodeksu cywilnego omawianego powyżej rozwiązania wynikało  z konieczności zapewnienia osobom poszkodowanym możliwości pełnej realizacji     prawa do naprawienia wyrządzonej szkody. Prawo takie winni posiadać wszyscy poszkodowani, także ci, którzy w coraz większym stopniu są zagrożeni utratą możliwości otrzymywania niezbędnych do życia świadczeń z uwagi na wyczerpanie się sumy gwarancyjnej bądź też tę możliwość już utracili. Jest to wskazane tym bardziej, że  to prawodawca - nie przewidując konsekwencji - wprowadził limit odpowiedzialności zakładów ubezpieczeń ustalając go przy tym na bardzo niskim poziomie, co  - szczególnie ze względu na  istniejące wówczas w kraju warunki ekonomiczne, w tym znaczną inflację -  odbiło się bardzo negatywnie na  możliwości zaspokajania potrzeb z otrzymywanych świadczeń. Było to bowiem wynikiem przeprowadzonej na przełomie lat 80-tych i 90-tych transformacji ustrojowej i gospodarczej, w wyniku której sytuacja osób pobierających świadczenia na podstawie umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych  uległa znacznemu pogorszeniu.

Wydaje się, iż w przypadku wprowadzenia regulacji nakładającej na Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny obowiązek realizacji świadczeń po wyczerpaniu się sumy gwarancyjnej, zobowiązania finansowe Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego nie ulegną znacznemu podwyższeniu. Temu celowi służyłoby wprowadzenie regulacji, która umożliwiłaby  kierowanie przez  Fundusz do sprawcy szkody roszczenia regresowego o zwrot świadczenia wypłaconego poszkodowanemu. Konieczność wprowadzenia roszczenia regresowego wynika także z faktu, iż sprawca szkody nie może zostać zwolniony z obowiązku jej naprawienia. W świetle prawa, pomimo posiadania polisy OC  obowiązek ten istnieje nadal; zakład ubezpieczeń przejmuje jedynie zobowiązanie polegające na przejęciu obowiązku wypłaty świadczeń. Wyczerpanie sumy gwarancyjnej skutkuje wygaśnięciem zobowiązania zakładu ubezpieczeń, którym jest przejęcie płatności, nie zwalnia jednak sprawcy szkody z odpowiedzialności. Ten sam mechanizm obowiązuje również w odniesieniu do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego - realizacja przez Fundusz płatności nie zwalnia sprawcy z odpowiedzialności za skutki wyrządzonej szkody. Z uwagi na powyższe, a także wobec podwyższenia przez ustawodawcę sum gwarancyjnych, nie wydaje się, iż w przyszłości Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny byłby nadmiernie obciążony finansowo w związku z  realizacją świadczeń odszkodowawczych.

Zapewnienie poszkodowanym ciągłości otrzymywania świadczeń jest podyktowane zasadą słuszności i współżycia społecznego. Warto też w tym miejscu zaznaczyć, iż zgodnie z art. 32 ust. 1 Konstytucji, wszyscy są równie wobec prawa i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Prof. Leszek Garlicki w „Komentarzu do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej" zauważa, iż równość w prawie odnosi się także do procesu stanowienia prawa i nakłada na prawodawcę obowiązek tworzenia prawa, które respektuje nakaz jednakowego traktowania podmiotów podobnych.[1] Zasada ta znalazła odzwierciedlenie m.in. w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 października 1989 r., sygn. akt K 6/89. W konsekwencji należałoby przyjąć, iż zasada ta  została naruszona w chwili wprowadzenia limitu odpowiedzialności zakładów ubezpieczeń w roku 1991, bowiem jedynie osoby poszkodowane przed tą datą mają zapewnioną ciągłość otrzymywania świadczeń ze względu na brak ograniczenia odpowiedzialności ubezpieczycieli poprzez wprowadzenie sumy gwarancyjnej. W konsekwencji położenie osób poszkodowanych już po wprowadzeniu sumy gwarancyjnej jest znacznie trudniejsze, niż osób poszkodowanych w okresie wcześniejszym.

Kwestionując zasadność wypłaty świadczeń pomimo wyczerpania się sumy gwarancyjnej przedstawiciele zakładów ubezpieczeń podnoszą także kwestię wysokości składek ubezpieczeniowych. Jednak fakt, że w chwili zawierania umowy składka została  ustalona na poziomie odpowiadającym przyjętej wówczas sumie gwarancyjnej i istniejącemu ryzyku, wobec ewentualnego przejęcia przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny obowiązku wypłat świadczeń, traci znaczenie. Byłoby to istotne w przypadku dalszego wypłacania świadczeń przez zakład ubezpieczeń, choć w kontekście trudnej sytuacji poszkodowanych jednak winno zejść na plan dalszy. Ubezpieczyciele podnoszą, iż w przypadku konieczności realizowania  przez nich wypłat pomimo wyczerpania się sumy gwarancyjnej, wzrosnąć będzie musiała składka ubezpieczeniowa z tytułu zawieranych obecnie umów. Nie wydaje się jednak, by wobec liczby takich przypadków podniesienie składki za zawierane obecnie ubezpieczenia było nieodzowne z tych samych przyczyn. Z dużym prawdopodobieństwem można także przyjąć, iż przejęcie realizowania świadczeń przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny  nie będzie skutkować podwyższeniem przez ustawodawcę wysokości kwoty, którą zakłady ubezpieczeń obowiązane są wnosić do Funduszu, szczególnie w świetle stworzenia możliwości występowania przez Fundusz do sprawcy szkody z roszczeniem regresowym.  

Zagadnienie wyczerpywalności sumy gwarancyjnej i jej skutków, także w kontekście ewentualnego wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności przepisów wprowadzających limit odpowiedzialności ubezpieczycieli, zostało poddane przez Rzecznik Ubezpieczonych pod rozwagę Rzecznikowi Praw Obywatelskich, którego zaangażowanie w ochronę praw osób poszkodowanych znalazło odzwierciedlenie m.in. w inicjatywie, w wyniku której uchwalony został  przepis art. 446 § 4 k.c. przywracający instytucję zadośćuczynienia osobom najbliższym po śmierci poszkodowanego. Rzecznik Ubezpieczonych przekazała także Rzecznikowi Praw Obywatelskich propozycję zmian legislacyjnych, których celem jest  zapewnienie osobom poszkodowanym ciągłości świadczeń poprzez nałożenie na Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny obowiązku realizowania tych płatności. Rzecznik Praw Obywatelskich podzielił zdanie Rzecznik Ubezpieczonych o konieczności podjęcia działań, które w przyszłości pozwolą na wyeliminowanie problemu skutków wyczerpania sumy gwarancyjnej w zakresie szkody na osobie.

Ewa Kiziewicz, Biuro Rzecznika Ubezpieczonych









[1] „Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej", Wydawnictwo Sejmowe, 2003, t. III, rozdz. II

« powrďż˝t do dziaďż˝u: Porady eksperta
« zapisz siďż˝ na Newsletter
Wpisz szukane słowo
Losowy termin:
Majątkowe ubezpieczenie - rozróżniane są tu dwa rodzaje: ... więcej»
Nasze serwisy:
www.ubezpieczeniaonline.pl Ubezpieczenia przez Internet. Kup online ubezpieczenie samochodu, na życie, zdrowotne, nieruchomości, na wakacje, na narty, NNW, dla przedsiębiorców, inwestycyjne, ochrona prawna.
www.ubezpieczeniazyciowe.pl Wszystko o ubezpieczeniach na życie. Zamów ubezpieczenie na życie, Korzyści z ubezpieczenia na życie, Ceny ubezpieczeń na życie, Czym jest ubezpieczenie na życie? Oblicz składką ubezpieczenia na życie.
www.rankingubezpieczennazycie.pl Ranking Ubezpieczeń Ochronnych - zabezpiecz Twoje życie i zdrowie. Ranking Ubezpieczeń Oszczędnościowych - oszczędzaj na emeryturę. Na co zwrócić uwagę wybierając polisę na życie?
www.ubezpieczeniemieszkania.pl Zamów ubezpieczenie nieruchomości u 5 agentów lub kup ubezpieczenie mieszkania online. Wypełnij formularz, oblicz składkę i kup polisę. Polisa na e-maila!
www.ubezpieczenienanarty.pl Ubezpieczenia na narty i snowboard. Poradniki narciarskie. Oblicz składkę ubezpieczenia na narty i snowboard. Kup ubezpieczenie narciarskie online.
www.ubezpieczenienarciarskie.pl Porównaj ubezpieczenia narciarskie online i dopasuj najlepszy wariant ubezpieczenia dla siebie. Ubezpieczenia na narty daję Ci komfort spokojnych i bezpiecznych wojaży po stokach narciarskich.
www.ubezpieczenieturystyczne.com.pl Porównaj ubezpieczenia podróży online, dopasuj najlepszy wariant ubezpieczenia dla siebie i kup polisę turystyczną online. Ubezpieczenia na wakacje - podróżne, ubezpieczenie na wyjazd.
www.polisaturystyczna.pl Porównaj ubezpieczenia turystyczne online, wybierz najlepszy wariant ubezpieczenia dla siebie i kup polisę turystyczną online. Ubezpieczenia na wakacje - dla Ciebie i Twojej rodziny.
finanse.rankomat.pl Porównaj produkty bankowe i sprawdź ranking kredytów gotówkowych oraz ranking kredytów hipotecznych. Najlepsze produkty bankowe w internecie.